Wat snapt een machine nou van het eufemisme?
Marja de Reuver | 14 juni 2021
"Waarom haal je die tekst niet gewoon even door DeepL? Dan ben je daarna zo klaar." Mijn vriend is IT'er en hij denkt dat AI (Artificiële Intelligentie) de wereld gaat redden.
Maar van vertalen heeft hij minder verstand
Ik had een creatief stukje geschreven, soms een beetje ironisch, hier en daar een grapje of een prikje. Maar vooral de toon waarop ik het verhaal vertelde vond ik belangrijk.
Het ging om een blog waarmee ik iets van mezelf wilde laten zien, hoe ik schrijf, hoe ik klink, wat voor type ik ben. Ik schreef het in mijn moedertaal, Nederlands, de taal waarin ik mijn humor, sarcasme of emoties minutieus kan uitdrukken. En ik wilde de tekst ook in het Engels vertaald hebben want ik wilde het vooral richten op expats in Nederland.
De proef op de som
Oké, laat ik eens de proef op de som nemen, dacht ik. Ik plakte het stukje in DeepL. Daar werd het keurig vertaald in het Engels. Je kunt zelfs hier en daar nog woorden vervangen door een alternatief woord.
Ik las de tekst eens goed door. Hm. Het ziet er helemaal niet slecht uit. Er staan geen gekke fouten in, de grammatica klopt grotendeels. En ik moet toegeven, het ís ook indrukwekkend. Dat dit kàn met één druk op de knop. Wauw!
"Wat kunnen ze toch veel tegenwoordig!"
Ik hoor het haar nog zeggen. Mijn moeder begreep niet veel van computers, maar het fascineerde haar mateloos.
Maar toch. Dat blog van mij. In het Engels uit de DeepL-machine kost het me ineens moeite om het te lezen. (En ik ben als vertaler toch best gewend aan Engelstalige teksten.) Het loopt niet lekker. Ik mis iets...
Het is me allemaal een beetje te archaïsch
Van 'with a bottle of Pastis at our disposal' maakte ik 'with a bottle of Pastis nearby'.
En zo waren er nog veel meer woorden en hele zinnen die ik herschreef in het Engels. Totdat ik besloot om het hele stuk zelf opnieuw te vertalen naar het Engels.
En daarna deed ik weer een test. Het Engelstalige stuk liet ik opnieuw door DeepL gaan.
Er kwam een Nederlandse tekst uit, maar niet míjn Nederlandse tekst
Het was alsof er een grauwsluier overheen was gelegd. De woorden die ik zorgvuldig had gekozen, het ritme van de zinnen. De tongue-in-cheekspeldeprikjes. Het was allemaal weg. Het was saai geworden, onbestemd.
En dit was dan nog een vertaling van Nederlands naar Engels en andersom, maar wat als het om de vertaling van, laten we zeggen, een Zweedse tekst gaat? Er is veel minder materiaal om van te leren voor AI om een goede vertaling te kunnen maken. Oké vooruit, het wordt wel steeds beter.
Maar wat begrijpt een machine nou van het Britse eufemisme? 'We'll think about it.' is in het Nederlands: 'Vergeet het maar.'
Wat bedoelt de Hongaarse schrijver nou echt?
Verder moet de brontekst wel goed geschreven zijn hé, want een machine kan een slechtgeschreven tekst niet beter maken. En het kan de fouten er ook niet uithalen. Dus hoe kan ik weten dat een vertaalde tekst uit, noem eens wat, het Hongaars ook echt dezelfde boodschap overbrengt? Om nog maar niet te spreken over de toonzetting die de Hongaarse schrijver bedoelde.
Een vertaalmachine, superhandig!
Wanneer je van een paar zinnen in een taal die je niet kent de strekking wilt begrijpen, dan is een vertaalmachine een superhandig hulpmiddel. Tuurlijk.
Maar een ondernemer die zichzelf serieus neemt, zal toch zijn of haar imago (dat vaak zelfs minutieus wordt vastgelegd in een (huis)stijlgids) niet zomaar overboord gooien zodra er met anderstaligen wordt gecommuniceerd? Dus waarom zou jij dat wel doen?
Waarom zou je willen dat alles eenvormig wordt en hetzelfde klinkt?
Ze kunnen wel veel tegenwoordig, maar niet alles.
Dus open je wereld, koester verschillen en werk met mensen.
Wil jij ook een vertaling met gevoel voor de juiste toon en de fijne nuances in een tekst? Stuur me een mailtje, ik kan je ongetwijfeld helpen.