Moeten we verkleinwoordjes een plekje geven?
Marja de Reuver | 20 augustus 2021
Verkleinwoordjes, wie is er niet groot mee geworden.
Toen ik zelf klein was (ik zat nog op de lagere school) werd ik een keer opgewacht door onze lieve buurvrouw toen ik uit school kwam. Mijn grote broer had een ongelukje gehad, zei ze. Ik dacht aan iets met blauwe plekken of een schaafwond, bij ongelukje denk je tenslotte niet meteen aan grote rampen.
In het ziekenhuis bleek hij van top tot teen in het gips gegoten, als gevolg van, zeg maar gerust, een ongeluk.
Er is blijkbaar iets ergs aan de hand
In het Nederlands gebruiken we voortdurend verkleinwoorden. Veel vaker dan in het Engels bijvoorbeeld.
Zeg je in het Engels shotgun marriage, dan hoor je in het Nederlands... Inderdaad, moetje. En dat is dan weer het gevolg van een ongelukje (dit keer komt er geen gips aan te pas). Je zult als kind trouwens maar een ongelukje worden genoemd...
Onze buurvrouw probeerde mij niet te laten schrikken, dat snap ik ook wel. Met verkleinwoorden lijken dingen minder erg, het werkt verzachtend. In andere tijden hadden mensen het trouwens ook wel eens over hoertjes of mongooltjes. Daar was blijkbaar iets heel ergs aan de hand wat om verzachting vroeg.
En wat dacht u van halfbloedje? Dat woord is onverkleind al behoorlijk misplaatst!
Theo Maassen merkte al eens op dat een platte buik gewoon buik heet. Maar zodra die aanzienlijke vormen gaat aannemen heet het ineens een buikje.
We zijn natuurlijk ook reuzegezellig
Engelsen drinken graag a beer, Nederlanders hebben liever een biertje. Of een wijntje. Uiteraard op een terrasje. (Vlamingen drinken zelfs regelmatig koffietjes.) We maken wandelingetjes of geven een dinertje.
Zou het iets te maken hebben met onze volksaard?
We relativeren ons gek, doe nou maar normaal dan doe je al gek genoeg. En soms is het natuurlijk gewoon lief: schatje, liefje.
Maar wanneer wordt het aanmatigend?
Kun je nog een mannetje inhuren om een verbouwing te doen? Of doen die alleen verbouwinkjes?
En heb jij ook een collegaatje, zusje, vriendinnetje? Dat laatste schijnt overigens ook een lichte vorm van verkering te zijn.
Ik herinner me een gesprek met een mevrouw van de gemeente een paar jaar geleden. Mijn broer was net overleden en ik was heel verdrietig. De vrouw vond dat ik het een plekje moest geven. Als ik het een plekje had gegeven, dan kwam het wel weer goed, zei ze. In bijna elke zin kwam het weer terug, een plekje geven. Ik kreeg zo langzamerhand zin om haar een plekje te geven.
Madurodam
Sommige dingen zijn klein en zullen altijd klein blijven: akkefietjes, baby'tjes, poffertjes, beetjes en alles in Madurodam.
Oh ja en ook meisjes. Dat bestaat niet als grotemensenwoord. Of, nou ja, je kunt natuurlijk zeggen meis. Maar vreemd genoeg is dat dan weer bedoeld als liefkozing...
Snapt u het nog?
Meestal snap ik het wèl heel goed. Ik snap de nuance en de gevoeligheden in het Nederlands. Vind jij dat ook belangrijk in je tekst? Stuur me een mailtje.
